Makary Krzysztof Stasiak - Strona Prywatna - Rozwój Umiejętności Twórczych

Rozwój Umiejętności Twórczych - Kierunki Treningu

Współcześnie liczba ludzi wykluczonych z normalnego funkcjonowania w społeczeństwie szybko przyrasta. Równocześnie zwiększają się nakłady przeznaczone na pomoc ludziom wykluczonym. Oznacza to, że zjawisko wykluczenia jest zauważane i systematycznie naprawiane. Jednakże, mimo olbrzymich nakładów i ponoszenia przez społeczeństwo dużego wysiłku, to zjawisko ? zamiast maleć narasta. Można się domyślać, że przyczyna wykluczenia w dużej mierze wynika z faktu, że dobrze zorganizowane społeczeństwo stawia bardzo wysokie wymagania jego aktywnym uczestnikom. To z kolei oznacza, że coraz trudniej jest sprostać nawet minimalnym oczekiwaniom stawianym przez dojrzały rynek pracy.

Zwykle stanowisko pracy jest obecnie wyposażone w urządzenia o zaawansowanej technologii. Ich użytkownik powinien posiadać rozbudowaną wiedzę, zdobytą w wieloletnim procesie edukacji. Wielu ludzi nie jest w stanie sprostać tym edukacyjnym wyzwaniom, a przez to wymogom współczesnego rynku pracy.

Kolejnym ważnym obszarem wyzwań, stojącym przed uczestnikami nowoczesnego rynku pracy, są umiejętności interpersonalne, potrzebne do pracy w multikulturowych zespołach ludzkich. Produkty znajdujące uznanie na rynku, są bardzo złożone i budowane przez zespoły, składające się z ludzi różnych narodowości. Każda z osób wnosi do zespołu swoją kulturę i swoją specyfikę funkcjonowania oraz ustanawiania relacji z innymi. Ludzie o odmiennych kulturach i odmiennych obyczajach muszą zgodnie współpracować i dostosowywać się do kultury organizacyjnej panującej w danej korporacji.

Konieczność ta pogłębia się z uwagi na rozwój środków transportu i komunikacji. Współcześnie wiele produktów powstaje za granicą, w wyniku więzi kooperacyjnych łączących różne kraje. Chiny ze względu na tanią siłę roboczą, są producentem ogromnej liczby wyrobów dostarczanych na rynki światowe. Projektanci produktów, organizatorzy, finansiści są ? niemal wszyscy ? różnych narodowości, ale muszą ze sobą zgodnie i wydajnie kooperować, przekraczając bariery porozumiewania się w różnych językach, niosąc ze sobą odmienne nawyki obyczajowe, inne reakcje emocjonalne i inne rozumienie etosu pracy i sukcesu. Na współczesnym rynku pracy umiejętność pracy w zespole odgrywa ogromną rolę. Wobec tych rozlicznych poważnych wymagań coraz ciężej jest zwykłemu człowiekowi odnaleźć się i sprostać sytuacji. Pojedyncze niepowodzenie w pracy pociąga za sobą kolejne. Osoba ta blokuje się przed kolejnymi wyzwaniami i z wolna degraduje swoją pozycję w strukturze organizacyjnej. Przy kolejnym niepowodzeniu może znaleźć się poza rynkiem pracy i stać się klientem pomocy społecznej.

Proces poszerzania się obszarów wykluczenia szybko narasta. Przeciwdziałać temu procesowi można przez zwiększanie nakładów, jednak wówczas pracująca część społeczeństwa jest coraz mocniej obciążona daninami na rzecz grup, którym trzeba pomagać. Można też podejść do tego problemu inaczej i ponownie przemyśleć koncepcje pracy socjalnej tak, aby stosowna pomoc była bardziej efektywna. Chodzi o to, aby opanować lepsze metody pomocy ludziom w procesie przywracania ich do życia wśród osób zdolnych do samodzielnego utrzymania się i potrafiących sprostać wyzwaniom współczesnego społeczeństwa.

Moje rozważania poświęcone są temu drugiemu nurtowi. Ich celem jest ponowne przemyślenie koncepcji pracy socjalnej po to, aby znaleźć rozwiązania, przy pomocy których można efektywnie pomagać ludziom w procesie powrotu do normalnego społeczeństwa i w drodze do uzyskania kompetencji niezbędnych do samodzielnego radzenia sobie we współczesnym trudnym świecie.

W odpowiedzi na zauważone trudności został w niniejszej pracy zaproponowany nowy model pracy z jednostką ludzką, polegający na rozwoju jej podmiotowości. W modelu podmiotowym zastosowano nowy rodzaj oddziaływań na klientów. Polega on na wspieraniu procesu wzbogacania osobowości. Człowiek poddany takiemu działaniu pracuje nad rozbudową repertuaru swoich zachowań. Może się okazać, że nowe zachowania są remedium na doświadczany deficyt.

Zasadniczą częścią niniejszej propozycji są metody pracy z człowiekiem, prowadzącej do wzbogacenia jego osobowości. Są to metody ułatwiające mu wykraczanie poza dotychczasowe dyspozycje, pomagające w kształtowaniu w sobie nowych umiejętności. Po etapie wytężonej pracy może okazać się, że jednostka ludzka na tyle wzbogaciła swoją osobowość, że zaczyna radzić sobie z problemami, które wcześniej były dla niej nierozwiązywalne. W ten sposób trudność, niedostatek osobowościowy, leżący u podłoża przyczyn wykluczenia społecznego, zostaje przekroczony.

Dla klientów pomocy społecznej opisany tu model pracy podmiotowej jest również godną drogą do stania się pełnoprawnym członkiem rodziny ludzkiej. W ramach przedstawionej koncepcji dana osoba bierze swój los w swoje ręce i rozwija się. Wskutek procesu rozwoju zaczyna radzić sobie w sytuacjach, które wcześniej były dla niej zbyt trudne.

OMÓWIENIE STRUKTURY ĆWICZENIA TRENINGOWEGO

W modelu podmiotowym przyjmuje się, że uczestnicy warsztatów nie są osobami świadomymi. W kompetencję tę powinien być wyposażony trener. Celem ćwiczeń i warsztatu jest zmiana zachowań klientów na poziomie nadawanych światu sensów oraz na poziomie fizycznych zachowań.

W metodyce pracy świadomościowej z człowiekiem zakłada się, że trener jest osobą, która uzyskała kompetencje świadomościowe i dzięki temu dostrzega autonomiczną aktywność innych podmiotów ? osób. Potrafi on zdefiniować zachowania, poglądy, oceny i emocje drugiego, prowadzące do zachowań traumatycznych, konfliktowych czy wręcz uniemożliwiających efektywną pracę i skuteczne zarabianie na własną egzystencję i utrzymanie swojej rodziny.

Świadomość a struktura ćwiczenia. Trener jest w stanie zrekonstruować codzienne zachowania drugiego i zdiagnozować go. Diagnoza oznacza umiejętność identyfikacji zachowań wyraźnie prowadzących do niepowodzeń życiowych. Należy jednak dodać, że diagnoza trenera jest niewystarczająca do zmiany zachowań klienta. To sam klient musi zmienić swoje interpretowanie świata w obszarach będących źródłem jego niepowodzeń. Trafna diagnoza jest o tyle cenna, że pozwala na celne dobranie ćwiczeń dla klienta, a przez to umiejętne poprowadzenie treningu.

Diagnoza to pierwszy etap pracy z klientem. Pozwala zorientować się, w jakim kierunku powinna pójść dalsza praca z klientem oraz w jakim kierunku należałoby prowadzić zmianę, czyli wzbogacanie kompetencji osoby trenującej. Należy podkreślić, że decyzję o zmianie i kierunku podejmuje sam klient, mimo że nie do końca zdaje sobie sprawę z czekającej go pracy i trudu.

Drugim etapem jest zaprojektowanie ćwiczeń i warsztatów prowadzących do zmian osobowości. Chodzi o to, żeby klient nauczył się zastępować zachowania będące źródłem niepowodzeń ? innymi prowadzącymi do osiągania zamierzonego skutku, czyli osiągania sukcesu.

Projektowanie ćwiczeń polega na tym, że trener dociera do obszaru będącego źródłem traumy u klienta. Następnie trener formułuje otwarte polecenie, w którym proponuje uczestnikom wykonanie jakiejś czynności. Oznacza to, że polecenie trenera można rozmaicie rozumieć. Musi być ono tak sformułowane, by każdy uczestnik treningu zrozumiał je na swój sposób ? według swojego naturalnego interpretowania świata. Dzięki temu każdy klient realizuje dane mu polecenie w swoisty dla siebie sposób.

Kolejny etap ćwiczenia treningowego to "wystawa prac". Klienci pokazują prace, które wykonali na podstawie danego im polecenia. Porównując swoje prace, mają szansę dostrzec swoje rozumienie rzeczywistości, to które znalazło się u podłoża wykonywanych przez siebie prac. Każda praca może być inna gdyż każdy uczestnik inaczej postrzega i ocenia rzeczywistość, ma inne jej wyobrażenie. Podczas wystawy prace innych osób są zwierciadłem, w którym uczestnicy mogą dostrzec swoje myślenie i swój sposób oceniania fragmentu rzeczywistości, będącego przedmiotem danego ćwiczenia. Na tym etapie uczestnicy konfrontują swoje interpretacje świata z interpretacjami innych osób.

Kolejny, ostatni już etap ćwiczenia to ? "spróbuj inaczej". Uczestnicy ćwiczą nowy, nietypowy dla nich sposób rozwiązywania tego samego problemu. Wcześniej oglądali swoje prace, co oznacza że mogli zobaczyć wiele rozwiązań tego samego problemu, tego samego polecenia. Może się okazać, że któreś z rozwiązań pokazanych na wystawie jest bliskie uczestnikowi i zarazem ocenia je on jako prowadzące do sukcesu. Na etapie "spróbuj inaczej" uczestnicy mają okazję do przećwiczenia nowego sposobu rozwiązania polecenia wydanego w pierwszym etapie.

Każdy uczestnik rozwiązywał dany problem w jakiś charakterystyczny dla siebie sposób. W poprzednim etapie, zauważył, że ten problem można rozwiązać na wiele różnych sposobów. Spośród bogactwa sposobów zaczerpniętych od innych uczestników zajęć wybiera więc sobie nowe, odpowiednie dla siebie rozwiązanie ? postępowanie ? i ćwiczy je. Wcześniejszy sposób traktowania problemu mógł być źródłem traumatycznych doświadczeń, zaś nowy sposób może prowadzić do sukcesu. W ten sposób została osiągnięta oczekiwana zmiana zachowań klienta ? zachowania traumatyczne, obarczone negatywnymi emocjami zostały zastąpione zachowaniami znacznie skuteczniejszymi, którym towarzyszy wiele pozytywnych emocji.