Przedmiotem współczesnego systemu edukacji jest rozwój zdolności intelektualnych ucznia lub studenta. Przez 16 lat nauki w państwowym systemie edukacji człowiek zdobywa wiedzę i umiejętność intelektualnego rozwiązywania problemów. To jest aktywność niezwykle użyteczna i jeśli w danym kraju nie jest wykorzystywana, to ten staje się skansenem.
Jednak od jakiegoś czasu ludzie zauważają, że inne, nowe umiejętności są ważne lub coraz ważniejsze i świadczą o powodzeniu na rynku pracy.
Jakie są to umiejętności? Za profesorem Franzem Ruppertem można wyróżnić dwa podstawowe wymiary aktywności człowieka: autonomię i symbiozę, rozwój własnych kompetencji i umiejętność współpracy z innymi.
Autonomia to zdolność człowieka do samostanowienia, do podejmowania decyzji, do utrzymania się przy życiu, do samodzielnego funkcjonowania w świecie. Rozwój autonomii to rozwój zdolności sprawczych, które służą powiększaniu zdolności do funkcjonowania w świecie. Pojedynczy człowiek, w rozumieniu klasycznym, powinien posiadać wiedzę intelektualną, w rozumieniu podmiotowym powinien potrafić podejmować decyzje, które zapewnią mu przeżycie i dalszy rozwój zdolności sprawczych. To jest coś więcej niż tylko wiedza naukowa. To obszar emocji, woli, czyli dzielności w działaniu.
Autonomia pozwala na lepsze radzenie sobie z problemami zawodowymi i życiowymi, z drugiej strony oznacza zdolność do autorozwoju. Człowiek świadomy swojej podmiotowości i autonomii może stawiać pytanie o swój rozwój, więc praca zawodowa nie jest tylko miejscem trudu i znoju, ale też okazją do własnego samorozwoju, co jest niezwykle ciekawe, przyjemne i owocne. W wyniku pokonania trudności moje zdolności do działania rosną.
Człowiek autonomiczny może być pracownikiem najemnym, ale potrafi zdefiniować obszar własnego stanowienia i wolności w pracy, w tym obszarze decydować, być autorem dzieł, które wykonuje, i tym samym autorem siebie.
Drugi wymiar to symbioza, czyli zdolność do współdziałania z innymi ludźmi. Słowo symbioza jest wartościujące i określa, że ze współpracy z innymi ludźmi powinien wynikać pewien pożytek. Na współpracy można straci lub zyskać, mniej lub więcej. Polepszenie tej symbiozy, czyli współpracy, oznacza nie destrukcję czy kontynuację tego samego poziomu wyników, ale uzyskanie większych możliwości sprawczych grupy.
Na zdolność symbiozy wpływa nie tylko wiedza poszczególnych członków grupy, ale też klimat w zespole, umiejętność komunikowania się, okazywania uczuć, podejmowania decyzji za siebie i całą grupę. W dzisiejszym świecie żaden projekt nie jest wykonywany indywidualnie, ale przez grupę.
Umiejętność autonomii i symbiozy łączą się z sobą. Tylko osoby autonomiczne, posiadające własny obszar decyzji, mogą współpracować i wspierać się nawzajem. Takie współdziałanie nie jest przyczyną zniewolenia, ale jest przyczyną rozwoju indywidualnego i rozwoju zespołu.
W firmie, w której pracownicy są autonomiczni i potrafią współdziałać, relacje między dyrektorem a pracownikami wyglądają inaczej niż w tradycyjnej firmie. Nie są oparte na całkowitej podległości, lecz mają charakter partnerski. Każdy odpowiada za swój obszar działalności i stara się proponować rozwiązania, które ten obszar bogacą, i w ten sposób uzyskać wyższe profity. Dyrektor firmy nie jest jedynym wszechwiedzącym, jedynym, który ma prawo do podejmowania decyzji. Wszyscy kierownicy działów w takiej firmie mają prawo do samodzielnego podejmowania decyzji w obszarze zadań swego działu. Są mądrzejsi niż główny kierownik, bo bardziej znają specyfikę zadań. Są jakby doradcami swego dyrektora.
W dzisiejszym rynku idei wygląda na to, że umiejętności związane z rozwojem autonomii i współpracy są ważniejsze od zdolności intelektualnych, choćby dlatego, że są mniej znane i mniej kształcone.
Jaka jest potoczna świadomość? W potocznej świadomości ludzie sądzą, że wystarczą umiejętności intelektualne do życia w świecie. Zdolności związane z autonomią i współpracą nie są jeszcze dość zidentyfikowane, nie są jeszcze do końca zdefiniowane one same oraz sposoby i kierunki ich edukacji, chociaż wiele firm się tym zajmuje i w tym zakresie prowadzi szkolenia. Na przykład w Stanach Zjednoczonych każda licząca się osoba korzysta z terapeuty. Chodząc na spotkania, uczy się umiejętności autonomicznych i współpracy. Te nowe umiejętności nie są objęte systemem edukacyjnym czy poważnymi badaniami naukowymi, gdyż wykraczają one poza tradycyjnie rozumianą naukę.
Każda licząca się młoda osoba, jeśli jest ambitna i chce w życiu coś osiągnąć, powinna zwrócić uwagę na nowe umiejętności, nie do końca identyfikowane i jeszcze niekształcone w szkole.
Jeszcze raz chcę podkreślić, że ta wiedza nie należy do kanonu szkolnictwa, zatem młodzi ludzie zainteresowani rozwojem siebie powinni na własną rękę szukać miejsc, gdzie mogą rozwijać się ponadstandardowo. Jeśli jakieś umiejętności są nowe i nieupowszechnione, to uzyskanie nawet niewielkich kompetencji w tym zakresie może bardzo procentować i pozytywnie wpływać na efekty osiągnięte w ciągu życia.
« WRÓĆ
