Po długiej przerwie kontynuuję swoje rozważania na temat dwóch modeli rozwiązywania problemów: modernistycznego i postmodernistycznego.
W modelu modernistycznym w polu naszego poznania jest jedynie rzeczywistość leżącą na zewnątrz od nas, rzeczywistość materialna. W podejściu postmodernistycznym zwanym też podmiotowym dostrzegana również naszą świadomość. Świadomość jest traktowana jako instrument, przy pomocy potrafimy odzwierciedlić stany otoczenia, obiektywnej rzeczywistości oraz zaplanować nasze oddziaływanie na tą obiektywną rzeczywistość. Bowiem w naszych myślach przedstawiamy sobie obrazy jakie docierają do nas z otoczenia oraz formułujemy plany faktycznego oddziaływania na otoczenie. Nasza świadomość jest ważnym narzędziem interpretowania rzeczywistości a następnie myślowego zwanego też symbolicznym planowania naszego przyszłego sposobu działania na otoczenie.
Jak wynika z przebiegu opisanej tu terapii pacjent Rollo Maja posiadał trzy poziomy zdolności interpretacyjnych drugiego człowieka. Owe trzy poziomy zdolności interpretacyjnych uzyskiwał stosownie do trzech etapów terapii. Przed rozpoczęciem terapii z trudem nawiązywał kontakty. Świadczy o tym następujące sformułowania:
?W stanie zagubienia i bezradności znajdował się gdy zaczęliśmy wspólne spotkania. Od początku na mnie zrobił wrażenie człowieka niezwykle wrażliwego, wielkodusznego i utalentowanego. Znajdował się jednak w stanie poważnego wycofania, co praktycznie uniemożliwiało mu dokonanie czegokolwiek tak w pracy jak i w życiu.?
?Jego ojciec załatwił, by przyjęto go do szkoły w innej części kraju; jednak chłopiec spędził tam trzy miesiące, nie wychodząc w ogóle ze swojego pokoju, aż wreszcie ojciec zabrał go z powrotem do domu.?
Po pierwszym etapie terapii relacje z innymi ludźmi znacznie poprawiły się: ?Poczynił godny naśladowania postęp w interpretacji swoich stosunków z ludźmi. Obecnie odnosi sukcesy w pracy i całkowicie przezwyciężył strach przed swoimi współpracownikami.?
Drugi etap terapii spowodował, że ten słody mężczyzna osiągnął nowy poziom świadomości w zakresie relacji z innymi ludźmi. Stało się to po przepracowaniu przez niego relacji jakie posiadał w domu rodzinnym.
?Jego matka występowała jako niezwykle silna osoba. Odciągała go od ojca i w istocie wykorzystywała go w swoim żarliwym dążeniu do pokonania męża. Pacjent łudził się, że byli partnerami, że miel ubaw, podczas gdy faktycznie był jedynie zakładnikiem, małym człowieczkiem wykorzystywanym w dużo potężniejszej walce.?
Pacjent w drugim etapie terapii uzyskał wgląd w swoje rodzinne relacje. Odtąd był w stanie w nowy sposób postrzegać a przez to kształtować relacje z drugim człowiekiem. Mogły się one stać partnerskimi i odtąd mógł je kształtować według swojej woli i posiadanych możliwości. Nowy poziom kompetencji opisywanego pacjenta zaowocował zmianą stylu życia.
Finałem procesu zmiany świadomości pacjenta jest przebieg trzeciej sesji. Na niej pacjent uzyskał kolejny poziom rozumienia drugiego. Styl jego funkcjonowania istotnie zmienił się.
?Podczas naszej trzeciej i ostatniej sesji powiedział mi o swojej właśnie podjętej decyzji, że postanowił zrezygnować z pracy na uniwersytecie i poszukać pracowni, w której mógłby poświęcić się rzeźbie.?
W wyniku całej terapii pacjent stal się nie tylko pełnoprawnym członkiem społeczeństwa ale wszedł na poziom, że oferował innym swoje twórcze wytwory. Założył pracownię artystyczną i poświęcił się rzeźbie. Produkt jaki wytwarzał dla innych był najwyższej marki ? były to produkty twórcze i artystyczne.
Pacjent w wyniku terapii przeszedł olbrzymią drogę. Na początku miał świadomość taką, że funkcjonował jako osoba wycofana bez zdolności do nawiązywania efektywnych relacji społecznych. Po pierwszej sesji rozwinął się i ukształtował te relacje na poziomie zwykłym. Po przepracowaniu domowych problemów uzyskał poziom świadomości dzięki któremu ukształtował partnerskie stosunki z innymi. Po trzecim etapie terapii ukształtował swoją świadomość tak, że oferował innym swoje twórcze wytwory.
We współczesnym świecie nadal powszechnie stosuje się modernistyczny model rozwiązywania problemów i modernistyczny model edukacji. Jednakże stosując jedynie ten model aktywności i edukacji musimy zdawać sobie sprawę, że zaniedbujemy ważny element naszej aktywności. Jest nią nasza świadomość. Dzięki świadomości jesteśmy w stanie przedstawić obiektywną rzeczywistość i zaprojektować naszą aktywność oraz osiągane efekty. Zatem zaniedbanie w praktycznym działaniu udziału świadomości jest bardzo dużym uproszczeniem sytuacji poznawania obiektywnego świata i zmieniania go.
Oznacza to, że w modelu modernistycznym świadomość człowieka pozostaje poza oddziaływaniami edukacyjnymi. Natomiast na przedstawionym przykładzie łatwo można zauważyć, że praca ze świadomością, praca ze zdolnościami interpretacyjnymi w zasadniczy sposób prowadzi do zmiany potencjału podmiotowego. Tą drogą uzyskuje się bardzo głębokie zmiany i znaczną poprawę poziomu funkcjonowania człowieka. Ludzie tak trenowani potrafią zmienić poziomy zdolności interpretacyjnych świata i drugiego a przez to zmienić poziom zdolności sprawczych.
Konkretny człowiek poznając rzeczywistość odzwierciedla ją w swojej świadomości. Świadomościowy obraz rzeczywistości jest czymś innym niż sama rzeczywistość. Patrząc na rzeczywistość uruchamiamy swoje nadzieje, marzenia, wcześniej przeżywane trudności. Poznawana osoba jest kimś innym gdy się jej boimy, że wyrządzi nam krzywdę i kimś innym gdy spodziewamy się od niego pomocy, przyjaźni i wsparcia.
Przygotowanie współczesnego młodego człowieka do dorosłości nadal traktowane jest jako udzielanie mu wiedzy o obiektywnym świecie i uczenie procedur reagowania na charakterystyczne ale niezmienne w czasie sytuacje. Współczesny świat przyspieszył i zmienia się coraz szybciej. Coraz trudniej jest znaleźć sytuacje, które są powtórzeniem zdarzeń z przeszłości. W świecie wolno zmieniającym się łatwo było opracować stałe sposoby reagowania człowieka. Dzisiaj powtarzalnych sytuacji jest coraz mniej. Staje się coraz ważniejszym abyśmy zdawali sobie sprawę czym różni się nasz świadomościowy obraz rzeczywistości od rzeczywistości obiektywnej. Znając sposób funkcjonowania naszej świadomości możemy też lepiej przygotować nasze realne działanie. W końcu można też podjąć pracę z naszą świadomością po to aby zwiększyć swoją zdolność i skuteczność działania na otoczenie i współdziałania z innymi ludźmi.
Stąd ograniczenie edukacji do modelu modernistycznego jest dzisiaj świadomym godzeniem się na to, że nie wykorzystujemy wszystkich naszych szans. Godzimy się na poziom funkcjonowania jaki uzyskaliśmy w naturalny sposób. Natomiast dzięki pracy ze świadomością znacznie zwiększamy posiadane moce sprawcze. Otaczający świat staje się inny.
W modelu modernistycznym świadomie zaniedbujemy wpływ naszej świadomości na zmianę obrazu postrzeganej rzeczywistości i wpływ świadomości na zaciemnienie planów poprzedzających nasze materialne działanie. Wraz z dostrzeżeniem nowych możliwości człowiek szybko sięgnie po pracę ze świadomością. W ten sposób będzie umyślnie zwiększał posiadany potencjał sprawczy.
Europejskie ramy kwalifikacji
W Unii Europejskiej jako standard edukacyjny wprowadzono pracę ze świadomością. W 2006 roku zdefiniowano kompetencje kluczowe jako efekty jakie uczniowie mają uzyskiwać w procesie edukacji. Kompetencje te nie są zapisem treści wiedzy lecz opisem kompetencji człowieka w zakresie używania swojej świadomości w różnych ale ważnych dla efektywnego funkcjonowania obszarach. Odtąd treścią edukacji nie jest już tylko wiedza o otaczającym nas świecie ale kompetencje świadomościowe w odzwierciedlaniu go, współpracy świadomościowej różnych osób w celu zmieniania go. Kompetencje kluczowe zdefiniowane przez Unię Europejską wprowadzają standard w zakresie wzbogacania świadomości i używania jej do współdziałania i rozwiązywania problemów.
W 2008 roku wprowadzono dodatkowy standard. Są nim Europejskie Ramy Kwalifikacji w skrócie nazywane ERK. Przez wprowadzenie ERK zadekretowano, że kształcenie świadomości obowiązuje na wszystkich szczeblach edukacji europejskiej. Zaczyna się już w pierwszej klasie szkoły podstawowej i trwa aż do studiów doktoranckich. Na poszczególnych szczeblach kształcenia zdefiniowano niezbędny do osiągnięcia przez uczniów poziom kwalifikacji świadomościowych.
Przez Europejskie Ramy Kwalifikacji został wprowadzony standard edukacyjny w zakresie pracy ze świadomością, pracy polegającej na systematycznym wzbogaceniu i powiększeniu naszych dyspozycji świadomościowych.
« WRÓĆ
