Jeszcze funkcjonujący system edukacji przygotowuje człowieka do biernego i bezdyskusyjnego wykonywania z góry zadanych obowiązków i poleceń. Natomiast ważnym elementem współczesnego działania jest umiejętność samodzielnego funkcjonowania w sytuacjach o poszerzonej wolności, czyli stawiania sobie celów, podejmowania decyzji, pracy w zespole i nie tak kompetencji badawczych jak umiejętności wykorzystania dostępnej nam wiedzy do twórczego rozwiązywania problemów. Dzisiaj ważnym jest wykazywanie postawy otwartości i odpowiedzialności za wykonywane zadanie, zdolność do kierowania osobami samodzielnie podejmującymi decyzje; zarządzanie konfliktem oraz twórcze rozwiązywanie problemów.
Z badań prof. Astryd Męczkowskiej wynika, że nadal obowiązują koncepcje pedagogiczne przy pomocy, których uczeń przygotowywany jest do życia w państwie totalitarnym. Tymczasem w wyniku edukacji powinien on umieć samodzielnie stawiać sobie cele i grupowo je osiągać.
Na szczęście w systemie edukacji dokonywane są głębokie przemiany odpowiadające duchowi czasu. W oświacie 8 czerwca 2009 zostało wprowadzone nowe rozporządzenie, w której wymaga się od nauczyciela samodzielnego kształtowania programu i kształtowania samodzielności i odpowiedzialności u uczniów, co odpowiada duchowi czasu. Ten pozytywny proces legislacyjny kontynuowany jest w postaci projektu rozporządzenia z dn. 26 maja 2010 roku ?W sprawie standardów kształcenia przygotowującego nauczyciela do wykonywania zawodu.? Również w szkolnictwie wyższym przeprowadzana jest głęboka reforma kształcenia pod hasłem kształcenia skierowanego na efekty. Efektami kształcenia ma być nie tylko wiedza ale jeszcze umiejętności interpersonalne, społeczne i odpowiednie postawy. Jest to prawidłowa odpowiedź na aktualne wyzwania edukacyjne.
Przemiany legislacyjne w Polsce przebiegają zgodnie z wytycznymi Unii Europejskiej. Wytyczne te są ujęte w dyrektywie dotyczącej kształcenia kompetencji kluczowych i Europejskich Ram Kwalifikacji. Dostosowanie prawa edukacyjnego w Polsce do wytycznych UE przebiega szybko i sprawnie.
Niemniej jednak można się spodziewać, że problemy wystąpią w okresie wdrażania przemian strukturalnych w edukacji. Należy zauważyć, że pracownicy całego systemu oświaty zostali przygotowani w duchu funkcjonowania w państwie totalitarnym. Jest dla nich trudne czy wręcz niemożliwe wykonanie zadań przewidzianych przez ustawodawcę. Posiadają oni nawyki bezdyskusyjnego wykonywania poleceń, będzie więc im trudno samemu znaleźć się w sytuacji poszerzonej wolności i uczyć innych korzystania z tej wolności.
Praktyczną realizację zamysłów ustawodawcy można więc uzyskać jedynie przez wprowadzenie szerokiego programu edukacyjnego, w którym osoby pracujące w zarządzaniu oświatą jak i nauczyciele będą mieli okazję doświadczyć a następnie praktycznie przećwiczyć sposoby realizacji nowych celów edukacyjnych. Wydaje się, że niezbędna jest konieczność dokształcenia osób, którym powierzono wykonanie nowych zadań. Potrzeba ta jest tym większa, że nowe zadania czyli nowe treści i formy edukacji głęboko różnią się od zadań dotychczas im powierzanych.
Oczekiwania wobec nauczycieli w zreformowanej szkole
Tradycyjny nauczyciel w sposób apodyktyczny przekazuje uczniom swoją wiedzę i sprawdza poziom ich przyswojenia. W nowej szkole zmienia się rola nauczyciela. Ma on pozostawić uczniowi daleko idącą swobodę w samodzielnym zdobywaniu wiedzy. Nauczyciel staje się doradcą, coachem, który pomaga uczniowi w jego samodzielnym rozwoju.
Proces kształcenia przestaje być celem samym w sobie. Umiejętne formowanie procesu uczenia się jest zarazem okazją do praktycznego zastosowania czyli przećwiczenia przez ucznia już posiadanych umiejętności interpersonalnych i społecznych oraz ostatecznego ukształtowania postawy otwartości i odpowiedzialności. Uczeń uzyskuje umiejętności interpersonalne i społeczne oraz kształtuje swoją nowa postawę na przedmiotach dedykowanych temu celowi. Niezbędne jest prowadzenie przedmiotów dedykowanych ćwiczeniu umiejętności interpersonalnych i społecznych oraz kształtujących postawy są gdyż ich treść i forma daleko odbiega od zajęć poświęconych zdobywaniu wiedzy.
Nauczyciel z osoby przekazującej wiedzę staje się doradcą w samodzielnym rozwoju ucznia. Następuje zmiana rozumienia zawodu nauczyciela - z apodyktycznego nauczyciela na coacha.
Coach to nauczyciel, który potrafi wspierać ucznia w następujących procesach: samodzielne zdobywanie wiedzy, samodzielne oraz grupowe rozwiązywanie problemów, samodzielne kształtowanie osobistego i grupowego rozwoju, kształtowanie własnej kariery, kształtowanie postawy otwartości i odpowiedzialności.
Dobrze jeśli te nowe umiejętności będą wiązałyby się ze zwiększonymi szansami awansu zawodowego nauczyciela i osób zarządzających oświatą.
Szkoła, w której znajdą poczesne miejsce nauczyciele ? coach stanie się miejscem rozwoju podmiotowości uczniów, oraz źródłem energii służącej rozwojowi rejonu oddziaływania tej szkoły. Energia nauczycieli i uczniów może zostać wykorzystana dla rozwoju całej społeczności. Wartością takiej szkoły jest nie tylko dostosowanie treści i form kształcenia do oczekiwań jakie stawia współczesny świat przed młodymi ludźmi ale także przekształcenie jej w miejsce rozwiązywania podstawowych problemów i będące animatorem stymulującym dalszy rozwój rejonu oddziaływania szkoły.
Kształcenie nauczycieli - coachów to ważne i owocne zadanie społeczne.
« WRÓĆ
